Vliegtuig kiezen
Aspirant bouwers die aan hun bouw avontuur willen gaan beginnen, moeten zich eerst goed oriënteren op een bouwtechniek en/of een vliegtuig type alvorens hun keuze te bepalen. En dat moet een goede keuze zijn. Wanneer een bouwer niet het vliegtuig type kiest dat in alle opzichten goed bij hem past, loopt het project zeer waarschijnlijk uit op een dure teleurstelling!
De NVAV kent een aantal vliegtuigbouwers die, vanuit hun enthousiasme en hun rijke ervaring, graag bereid zijn om beginners bij deze keuze te helpen. Ook de bouwadviseur kan u veel vertellen over een bouwtechniek en/of vliegtuig types :
- Brede voorlichting geven over de verschillende bouwtechnieken (metaal, kunststof, hout, doek) en de daarvoor vereiste gereedschappen en vaardigheden.
- Op verzoek kennis laten maken met een bepaald vliegtuig type.
- Adviseren inzake dit vliegtuigtype op basis van sterke en zwakke kanten.
- Taxeren of een vliegtuig type past bij de wensen, bouwvaardigheid, faciliteiten en vliegervaring van de aspirant bouwer, zodat het project een grotere kans van slagen krijgt.
- Attent maken op soortgelijke projecten in de buurt, al of niet te koop.
- Aankoop keuring van een niet afgebouwd project.
- Attent maken op aspirant bouwers met dezelfde belangstelling, voor de optie van een gezamenlijk project
- Introductie tot forums en het sociale netwerk van bouwers van soortgelijke types.
- Aspirant bouwer een keertje mee laten vliegen op een bepaald vliegtuig type voor kennismaking.
De stappen om je te helpen die belangrijke beslissing te maken.
Een van de grootste momenten in het leven van een zelfbouwer is de beslissing welk vliegtuigtype hij gaat bouwen. De eerste vlucht is uiteraard het grootste moment maar het moment wanneer de "dromer" van een idee overgaat naar een "doener" markeert het moment van de beslissing. De consequenties van een slechte beslissing kunnen hartzeer geven. Minimaal zal de bouwer een aardige som geld kwijt zijn. In het slechtste geval kan het iemands leven kosten. In elk geval is het niet een beslissing die lichtvaardig genomen moet worden.
Beslissingsproces: Missie/Maten, Vliegeigenschappen, Materialen, Bouwtijd, Budget en Motivatie.
Missie
- Rondje rond de kerk en meest lokale vluchten
- Korte overland vluchten alleen of met gasten
- Lange overland vluchten met gasten en bagage
- Hoeveel personen
- Kijk naar je vlieg historie
- Comfort
- Bouwruimte afmetingen
- Beschikbare Stallingen
Een vliegtuig bouwen met capaciteiten de je nooit gebruikt is weggegooide tijd en geld. Een paar jaar geleden was ik lid van een club die met een zelfbouw éénzitter met open cockpit vloog, een Fly Baby. Toen de club uit elkaar ging was ik in de markt om hoger op te gaan. Ik wilde een sneller vliegtuig waarmee ik het hele jaar met mijn vrouw en wat bagage kon vliegen. Dat leidde tot de koop van een 50% aandeel in een klassieke Stinson Station Wagon. Maar na anderhalf jaar waren cross-country vluchten nooit voorgekomen. Mijn vrouw vond vliegen niet prettig en het kwam er op neer dat ik 99% van de tijd solo vloog. Ik gebruikte de Stinson voor dezelfde missie als de Fly Baby: alleen voor de lol van het vliegen. Maar nu verstookte ik 40 l AVgas in plaats van 20 l Mogas per uur en betaalde hogere onderhoudskosten, verzekering en stalling.
Is de keus gevallen op een bepaalde kit, is meestal de motor van het juiste vermogen en soort propeller voorgeschreven en mag je daar weinig van afwijken. In de avionics is vaak wat meer keuzevrijheid.
Vliegeigenschappen
De keuze van het zelfbouw project is belangrijk, heeft talloze consequenties en een lange looptijd. Maar de belangrijke factor die veilige operatie met het toekomstige vliegtuig mogelijk moet maken blijft onbesproken. Dat is de vraag of de vliegvaardigheid van de bouwer-vlieger zodanig is dat veilig vliegen verwacht mag worden met het geprefereerde type; dit in het licht van de vliegeigenschappen van dat vliegtuig. Gerealiseerd moet worden dat de vliegeigenschappen (met name overtrek en/of vrille karakteristieken) van de zelfbouwtypes die op de markt zijn, sterk uiteenlopen. Voor een beroepsvlieger met ruime ervaring op allerlei lichte vliegtuigen zal dat geen probleem zijn. Maar een sportvlieger met een paar honderd uur ervaring op gangbare lesvliegtuigen dient zich heel goed bewust te zijn dat het blitse ontwerp waarvoor hij is "gevallen", mogelijkerwijs voor hem niet een veilig te vliegen type is. Er zijn bouwers die zonder enige vliegervaring en/of brevet beginnen en daar is een niet te uitdagend type aan te bevelen.
Indringend overleg over deze materie met deskundigen die binnen de vereniging beschikbaar zijn, is van levensbelang.
Materiaal/ Handvaardigheid
Metaal, Buis/doek, hout, composiet zijn de mogelijkheden.
Let op dat levertijden van kits behoorlijk uit kunnen lopen tot meer dan een jaar.
De meeste kits zijn aluminium wat het gemakkelijkste en snelste voor amateurs werkt. Iedereen met een beetje rechterhanden kan het.
De kleinere modellen worden veelal ge-pop-nageld en de grotere gewone klinknagels wat aanzienlijk meer tijd kost en veel lawaai geeft. Een goede kit kan zonder voorkennis en een beetje handvaardigheid in elkaar worden gezet mits de handleiding maar gevolgd word. Bouwtijd 1000-3000 uur. In deze groep zitten wat 4-zitters en zwaardere motoren.
Voorbeelden : Sonex, VANs, Sling, Zodiac, etc
Hout is veel lastiger en er zijn vrijwel geen kits. Er wordt meestal van een set tekeningen gewerkt. Goede handvaardigheid is nodig en goede gereedschappen en apparatuur.
Om het hout te bewaren en bewerken is een goede constante temperatuur op de bouw locatie nodig. Alle juiste materialen moeten ingekocht worden wat veel tijd kost. Bouwtijd een veelvoud van metaal. Houtbouw wordt helaas steeds minder in de loop der jaren.
Voorbeelden : Cherry, Pietenpol, Rand KR2, etc
Buizen en doek. Een goede kit is redelijk voor iedereen te bouwen met wat oefening en vergt een gemiddelde tijd omdat het buizen frame vaak gelast geleverd wordt.
Voorbeelden : Kitfox, Mission, Rans, Murphy, etc
Composiet. Omdat rompdelen en vleugeldelen in de meeste kits compleet geleverd worden lijkt dit eenvoudig, maar kost toch veel tijd. Er is best een redelijke handvaardigheid nodig en het is nogal smerig werk. Alles gaat plakken bij het werken met harsen en schuren is erg ongezond tenzij goede bescherming wordt gebruikt (glasdelen in de longen). De toestellen zijn relatief zwaar en meestal snel. De meesten niet geschikt voor vliegers met weinig ervaring.
Toestellen als bijv. de Long Eze canard worden in hout gebouwd en bekleed met glasvezel (Lay-up). Dit is heel veel werk maar mooi resultaat. De meesten van deze toestellen kosten vele duizenden uren. Voor een juiste uitharding is hier een geconditioneerde ruimte vaak een must.
Voorbeelden : Lancair, Glasair, Long Eze, Europa
Bouwtijd. Er zijn weinig bouwers die een vliegend toestel bouwen binnen een jaar maar het is wel mogelijk wanneer men veel tijd heeft en een juiste kit koopt. De meesten zitten tussen 4-10 jaar doorlooptijd en dan is het soms moeilijk om de continuïteit te houden en haken sommigen gewoon af.
Heeft u veel vrije tijd en weinig verplichtingen kan het snel gaan. Dicht bij huis (garage of eigen schuur) helpt ook in de productiviteit.
Bedenk goed wat u wilt bereiken in een bepaalde tijd. De planning die u verwacht is meestal de helft of minder van de ware bouwtijd, maar bouwen is en blijft leuk en u zult het missen wanneer uw project af is,
Veel fabrikanten leveren tegenwoordig z.g. quick build delen, zoals gebouwde vleugels, romp, tanks, wat veel tijd kan sparen. Echter de afwerking, bedrading, inbouw motor en apparatuur, kost meer tijd dan je denkt. Juist grote delen zoals vleugels geven vrij snel veel zichtwerk en kunnen goed motiveren en een berg draden trekken en aansluiten is net zoveel werk maar toont veel minder.
Tenslotte zijn er fabrikanten die een goedgekeurd “two weeks to taxi” programma verkopen. De koper gaat 2-3 weken naar de fabrikant en werkt die tijd mee, wat geaccepteerd wordt als 51% zelfbouw.
Budget. Het budget kan alle kanten op afhankelijk van de keuzes.
Een van tekening gebouwd klein vliegtuigje met omgebouwde Volkswagen motor zou rond 35 k Euro kunnen vliegen.
Een grote aluminium 4 zitter met 300 HP Lycoming motor en IFR avionics komt tussen 4 en 500 K uit !
De totaalprijs wordt vooral bepaald door de motor/propellor en avionics.
Behalve het vliegtuig zijn er nog veel bijkomende kosten, zoals : lakken, gereedschappen/machines, keuringen, verzekering, stalling en geluids meting
Het is beslist goedkoper dan een gecertificeerd toestel maar vooral eigen onderhoud maakt het verschil. Goedkoop is het allemaal niet, maar een goede hobby moet geld kosten !!
Anderzijds is er niets mooiers dan met je zelfgebouwde toestel de lucht in te gaan.
Samengevat :
Als je krap in je geld zit, kies een ontwerp waarbij je meer van het vliegtuig van tekening kunt bouwen. Dit betekent niet dat je bouw van tekening moet verkiezen boven kits. Als je budget een kit mogelijk maakt, prachtig! Als je een snelbouw versie van de kit kunt betalen, super! Kits hebben een kritisch voordeel boven bouw van tekening: met de snellere bouw ben je minder geneigd om ontmoedigd te raken. Dit is belangrijk tijdens de bouw en kits geven een beter zicht op de voortgang. Maar alle kits zijn niet gelijkwaardig. Alleen omdat de kit voldoet aan de 51% regel betekent niet dat in de geleverde kit 49 % van het werk is gedaan! Er is geen reële manier om te evalueren hoeveel werk er actueel voor de bouwer overblijft en veel ervaren bouwers bekijken de bouwtijdschattingen van de fabrikanten geamuseerd en met minachting. Het beste is om met mensen te praten die het type waarin je bent geïnteresseerd, actueel hebben gebouwd. Vraag naar hun mening hoeveel extra tijd en geld zij in hun project hebben gepompt. Vraag hen ook hoe de company die het ontwerp verkoopt, hen heeft behandeld. Werden de materialen op tijd geleverd, waren ze van goede kwaliteit en beantwoordde de company vragen op een vlotte en effectieve manier Tenslotte, vergeet niet dat de motor van je zelfbouw vliegtuig, afgezien van de kit zelf, de grootste uitgavenpost zal zijn. Als de motor niet in de kit wordt geleverd, begin tijdig naar een motor te zoeken.
Motivatie/Emotie
Je eigen motivatie is de enige meest belangrijke factor bij het kiezen van een zelfbouw ontwerp.
Eerlijk gezegd, niemand van ons moet een zelfbouw vliegtuig bezitten. In essentie zijn het recreatieve vehikels. Als je gek bent van een bepaald vliegtuig, een reden te meer. Als je het kunt betalen waarom zou je dan niet het vliegtuig te kiezen waarop je bent "gevallen". Maar, realiseer je wel dat het niet alleen het geld is dat je er aan spendeert want het zal ook jaren van je leven vragen. Ben je klaar voor ontwrichtingen in je dagelijkse gang van zaken die deze belangrijke beslissing teweeg zal brengen? Als je alleen maar een zelfbouw vliegtuig wilt vliegen, koop dan een afgebouwd exemplaar. Begin alleen met zelfbouw als evenveel (of meer) zin hebt in het bouwproces zelf, als in het actueel vliegen met het vliegtuig.
Het stappen beslis pad van hiervoor is in werkelijkheid alleen maar het begin. De grootste en belangrijkste stap is het gebruik van de geest. Met andere woorden, denk na! Je wordt verondersteld om te kijken voordat je springt; realiseer je daarom wat nodig is voordat je gaat bouwen !